Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler

A. Cümleler büyük harfle başlar

• Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem vb.) konur.

Şems-i Tebrizi ” Hayatta olabileceğiniz en güzel yer bir duanın içinde yer almaktır.” diyor.

Mevlana “Aynı dili konuşanlar değil, aynı duyguları paylaşanlar anlaşabilir.” diyerek duyguların önemini vurgulamıştır.

• İki çizgi arasındaki açıklama cümleleri büyük harfle başlamaz.

O yıllarda – yirmi, yimi beş yıl önce- henüz liseye gidiyordum.

Karşılama töreninde -onu görebilmek ümidiyle- herkese dikkatli dikkatli bakmıştım.

• İki noktadan sonra cümle başlıyorsa büyük harfle başlar. Özel isim olmayan örnekler sıralanıyorsa küçük harfle başlar.

Babam hep şöyle derdi: Ağustos kazmanın sapındadır.

Öğrencilerin en az başarılı olduğu dersler şunlar: matematik, fizik, kimya

• Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime özel ad değilse büyük harfle başlamaz.

2020 yılı hiç de iyi başlamadı.

• Örnek niteliğindeki kelimelerle başlayan cümlede de ilk harf büyük yazılır:

“Boya, sıva”gibi kelimeler ortak köklere örnek gösterilebilir.

“İsim, sıfat ve zarfları” bu dönem tekrar edeciğiz.

B. Dizeler büyük harfle başlar.

Artık demir almak günü gelmişse zamandan,
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan.

Yahya Kemal Beyatlı

Senin dudakların pembe
Ellerin beyaz,
Al tut ellerimi bebek
Tut biraz!

Cahit Külebi

 

C. Özel adlar büyük harfle başlar.

1. Kişi adlarıyla soyadları büyük harfle başlar.

Ahmet Haşim, Abdullah Karahan, İlhan Berk

Takma adlar da büyük harfle başlar.  

Kirpi (Refik Halit Karay), Deli Ozan (Faruk Nafiz Çamlıbel)

2. Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar.

İlk konuşmayı Kaymakam Hasan Çelik yapacak.

Bu eser Mimar Sinan’a aitmiş.

Akrabalık adı olup lakap veya unvan olarak kullanılan kelimeler büyük harfle baş­lar. Akrabalık bildiriyorsa küçük harfle başlar, 

Nene Hatun, Baba Sultan, Telli Baba

Hasan amcam bu sorunu halleder.

Ne güzel komşumuzdun sen Fahriye Abla

3. Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle baş­lar.

Afrika’dan gelen heyet yarın dönecekmiş.

4. Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar:

Sayın Bakanım, Sayın Valim, Sayın Müdürüm açılışımıza hoş geldiniz.

5. Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar.

Evin küçük kedisi Tekir, sobanın yanında uyumayı çok sever.

6. Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar.

Bunu daha önce Japon bilim adamları denemiş.

Türk tarihinde Kayılar önemli bir rol üstlenmişlerdir.

7. Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar.

Biraz sonra İngilizce dersi başlayacak.

8. Devlet adları büyük harfle başlar.

Yarın Fransa’da işçilerin gösterileri varmış.

9. Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar.

Müslüman, Müslümanlık, İslam, İslamiyet, Hristiyan, Musevilik, Hanefilik

10. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar.

11. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar.

12. Düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildirdiğinde doğu ve batı sözlerinin ilk harfleri büyük yazılır

Batı medeniyeti, Doğu mistisizmi vb.

13. Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt vb.) büyük harfle başlar.

Güneydoğu Anadolu ziyaretçi artışında rekor kırıyor.

14. Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar.

Davraz Dağı, Eğirdir Gölü, Marmara Denizi, Süveş Kanalı…

15. Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adlarında geçen mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak kelimeleri büyük harfle başlar.

Atatürk Mahallesi, 3011 Sokak…

16. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt vb. yapı adlarının bütün ke­limeleri büyük harfle başlar.

Bilge Kağan Anıtı, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü, Alanya Kalesi,

17. Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda, yer adının ilk harfi büyük yazılır.

Şimdi Boğaz’da denize karşı çay içiyorduk.

Sezen Aksu 15 Temmuz’da Hisarda konser verecekmiş.

18. Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, Gazi Sosyal Bilimler Lisesi Müdürlüğüne, Kredi Yurtlar Kurumu…

19. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.

Medeni Kanun, Türk Bayrağı Tüzüğü…

20. Kurum, kuruluş, kurul, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm, kanun, tüzük, yönetmelik ve makam sözleri asılları kastedildiğinde büyük harfle baş­lar.

Bu yıl Meclis 8 Eylül’de açılacakmış.

21. Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) her kelimesi büyük harfle başlar.

Türk Dili, Ateşten Gömlek, Kiralık Konak, Kaplumbağa Terbiyecisi, Onuncu Yıl Marşı…

Dikkat: Özel ada dahil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz: Milliyet gazetesi, Türk Dili dergisi, Halı Dokuyan Kızlar tab­losu vb.

Dikkat:  Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum adı vb. özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazıldığında ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de sözleriyle mı, mi, mu, mü soru eki küçük harfle yazılır:

Mai ve Siyah, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu

22. Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.

Cumhuriyet Bayramı, Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı, Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı, Nevruz Bayramı, Miraç Kandili…

23. Kurultay, bilgi şöleni, çalıştay, açık oturum vb. toplantıların adlarında her kelimenin ilk harfi büyük yazılır.

Uluslararası Türk Dili Kurultayı…

24. Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.

Millî Edebiyat Dönemi, Servetifünun Dönemi’nin, Tanzimat Dönemi’nde vb.

25. Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar.

Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe,

Dikkat: Özel ad kendi anlamı dışında yeni bir anlam kazanmışsa büyük harfle başlamaz:

Dikkat:Para birimleri büyük harfle başlamaz: avro, dinar, dolar, lira, kuruş, liret vb.

Dikkat: Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz.

Dikkat: Müzikte kullanılan makam ve tür adları büyük harfle başlamaz: acemaşiran, acembuselik, bayati, hicazkâr, türkü, varsağı, bayatı vb.

26. Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.

Antep fıstığı, Brüksel lahanası, Frenk gömleği, Hindistan cevizi, İngiliz anahtarı, Japon gülü, Maraş dondurması, Van kedisi…

 Ç. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar.

18 Mart 2019 Salı günü, Okullar 15 Haziran’da kapanacak.

D. Tabela, levha ve levha niteliğindeki yazılarda geçen kelimeler büyük harfle başlar.

Giriş, Çıkış, Müdür, Otobüs Durağı

E. Kitap, bildiri, makale vb.nde ana başlıktaki kelimelerin tamamı, alt başlıktaki kelimelerin ise yalnızca ilk harfleri büyük olarak yazılır.

F. Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, çizelge, tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar. Açıklayıcı yazı, cümle niteliğinde değilse sonuna nokta konmaz.